Ξεκινώντας την κατανόηση της Ναρκισσιστικής Διαταραχής της προσωπικότητας είναι σημαντικό να δούμε αρχικά τα βασικά χαρακτηριστικά όπως αυτά έχουν οριστεί από την επιστήμη της Ψυχολογίας . Η διαταραχή αυτή έχει καταστρεπτική επίδραση στις διαπροσωπικές σχέσεις και τα πρόσωπα που εμπλέκονται με ναρκισσιστές συχνά απορρίπτονται από την σχέση (που σε μεταγενέστερο στάδιο θα εξηγήσουμε την λειτουργία της) με ιδιαίτερα αρνητικά συναισθήματα που παραμένουν σε βάθος χρόνου. Προκειμένου να κατανοήσουμε το γιατί συμβαίνει αυτό και το πως θα διαχειριστούμε αυτούς τους ανθρώπους και τα αρνητικά συναισθήματα που μας προκαλούν είναι βασικό να ξεκινήσουμε από την βασική περιγραφή της διαταραχής αυτής.
Τι είναι η Ναρκισσιστική Διαταραχή της προσωπικότητας
Η Ναρκισσιστική Διαταραχή της προσωπικότητας είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δια βίου υπερβολικά συναισθήματα για την αξία του εαυτού, υπερβολική ανάγκη για θαυμασμό και μειωμένη ικανότητα εμπάθειας. Συχνά υπάρχει ταυτόχρονα με άλλες ψυχικές ασθένειες και σχετίζεται με σημαντική λειτουργική δυσκολία και ψυχοκοινωνική ανικανότητα. Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5) ορίζει πως για να υπάρχει η διαταραχή σε ένα άτομο θα πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον πέντε από τα εννέα κριτήρια:
- Αίσθηση μεγαλείου για τον εαυτό
- φαντασιώσεις άπειρης επιτυχίας, ισχύος, ιδιοφυίας, ομορφιάς η ιδανικής αγάπης.
- Αίσθηση ότι είναι ιδιαίτεροι και μοναδικοί και πως τους καταλαβαίνουν μόνο ή θα πρέπει να σχετίζονται με άλλα άτομα υψηλού κύρους ή οργανισμούς.
- Απαιτούν υπερβολικό θαυμασμό
- Μια αίσθηση ότι τους αξίζει ιδιαίτερα ευνοϊκή μεταχείριση και αυτόματη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις τους
- Εκμεταλλεύονται συστηματικά τους γύρω τους για να πετύχουν τους στόχους τους
- Δεν έχουν ενσυναίσθηση. Άρνηση ή ανικανότητα να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες των γύρω τους.
- Ζήλεια των άλλων ή/και πεποίθηση ότι τους ζηλεύουν αυτοί.
- Αλαζονική, υπερήφανη συμπεριφορά
Η Ναρκισσιστική Διαταραχή της προσωπικότητας (ΝΔΠ εφεξής) ανήκει στον άξονα Β των διαταραχών προσωπικότητας. Σε αυτόν τον άξονα τα άτομα εμφανίζονται δραματικά, συναισθηματικά ή απρόβλεπτα. Η ΝΔΠ εμφανίζεται συνήθως στην εφηβεία ή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Τα πραγματικά συμπτώματα της ΝΔΠ είναι εμφανή σε ποικίλες κοινωνικές περιστάσεις και είναι παρόντα στην πάροδο του χρόνου. Αυτά μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στις πνευματικές ικανότητες του ατόμου στο να αναπτύξουν σημαντικές ανθρώπινες σχέσεις όπως η φιλία και ο γάμος. Γενικότερα, τα συμπτώματα της ΝΔΠ δυσχεραίνουν τις ψυχολογικές ικανότητες του ατόμου όσον αφορά την κοινωνική λειτουργία, και τις κοινωνικές δραστηριότητες.
Γενικότερα Χαρακτηριστικά
Άτομα με ΝΔΠ υπερβάλλουν για τις ικανότητες, τα επιτεύγματα τους και τον βαθμό εγγύτητας με άτομα που θεωρούν υψηλού κύρους. Μια αίσθηση ανωτερότητας τους οδηγεί στο να μονοπωλούν τις συζητήσεις να υποτιμούν τους άλλους, να γίνονται ανυπόμονοι και ασεβείς όταν άλλοι άνθρωποι μιλούν για τον εαυτό τους. Η συμπεριφορά αυτή σχετίζεται με κακή λειτουργία σε τομείς της ζωής όπως οι σχέσεις και η εργασία. Τα άτομα με ΝΔΠ έχουν παρατηρηθεί να χρησιμοποιούν ψυχοκοινωνικές στρατηγικές όπως η υποτίμηση και η προσβολή συνήθως με θυμό όταν οι γύρω τους αντιδρούν στην αντικοινωνική τους συμπεριφορά.
Οι ναρκισσιστές πιθανόν να αντιδρούν με θυμό ή/και επιθετικότητα όταν τους απορρίπτουν. Λόγω της ευαισθησίας τους σε κριτική ή ήττα είναι επιρρεπείς σε αισθήματα ντροπής, εξευτελισμού και αναξιοπρέπειας για πολύ μικρά περιστατικά που μπορεί να είναι και φανταστικά. Συνήθως κρύβουν τα συναισθήματα τους από τους γύρω τους υποκρινόμενοι ταπεινότητα. Πάρα ταύτα έχουν εκρήξεις θυμού, απειθαρχίας και αποζητούν εκδίκηση. Εδώ θα πρέπει να υπάρξει μια διευκρίνιση: Πολλοί επιτυχημένοι άνθρωποι έχουν στοιχεία χαρακτήρα που μπορεί να χαρακτηριστούν ως ναρκισσιστικά. Μόνο όμως όταν αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ανελαστικά, βλαπτικά, επίμονα και δημιουργούν σημαντική λειτουργική δυσκολία ή άγχος, συνιστούν την ΝΔΠ.
Σίγουρα υπάρχει ποικιλία έκφρασης αυτών των συμπτωμάτων από άτομο σε άτομο. Γενικότερα, υπάρχει η πρόταση κάποιων ερευνητών πως υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες της ΝΔΠ. Η πρώτη κατηγορία είναι ο μεγαλειώδης ναρκισσιστής. Τολμηρός, αλαζονικός και μεγαλειώδης, συνήθως χωρίς ενσυναίσθηση, δρα επιθετικά, εκμεταλλεύεται τους γύρω του και συμπεριφέρεται επιδεικτικά. Η δεύτερη κατηγορία, και όπως έχει ειπωθεί η πιο βλαπτική και επικίνδυνη γιατί δεν γίνεται αντιληπτή εύκολα, είναι ο κρυφός ναρκισσιστής. Παρουσιάζεται ταπεινός και ευγενικός, είναι υπερευαίσθητος και αμυντικός, ζητά υποστήριξη αλλά αποσύρεται αν δεν δοθεί. Μπορεί επίσης να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση. Σε μεταγενέστερες δημοσιεύσεις, θα γνωρίσουμε καλύτερα τους τύπους ναρκισσιστών.
Πως όμως νιώθει ένα άτομο με ΝΔΠ;
Σίγουρα υπάρχει μια μεγάλη δυσκολία όσον αφορά την κριτική που δέχονται. Μπορεί να γίνουν ανυπόμονοι και να θυμώσουν όταν δεν δέχονται ειδική μεταχείριση. Έχουν σοβαρά διαπροσωπικά προβλήματα και εύκολα νιώθουν προσβεβλημένοι. Αντιδρούν με βία ή περιφρόνηση και προσπαθούν να μειώσουν τον άλλον για να νιώσουν ανώτεροι, έχουν δυσκολία να ρυθμίσουν τα συναισθήματα και την συμπεριφορά τους και έχουν μεγάλη δυσκολία να διαχειριστούν το άγχος και τις αλλαγές στην ζωή τους. Μπορεί να νιώθουν θλίψη επειδή δεν είναι τέλειοι και έχουν κρυφά συναισθήματα ανασφάλειας, ντροπής, εξευτελισμού και ευάλωτοι.
Πηγές
Caligor, Eve; Levy, Kenneth N.; Yeomans, Frank E. (May 2015). “Narcissistic personality disorder: diagnostic and clinical challenges”. The American Journal of Psychiatry. 172 (5): 415–22.
Cramer, Phebe (October 2010). “Narcissism through the ages: What happens when narcissists grow older?”. Journal of Research in Personality. 45 (5): 479–92.
Ellison, William D.; Acuff, M. Chase; Kealy, David; Joyce, Anthony S.; Ogrodniczuk, John S. (31 March 2020). “Narcissism and Quality of Life”. Journal of Nervous & Mental Disease. 208 (8): 613–618
“Narcissistic personality disorder – Symptoms & causes”. Mayo Clinic. Phoenix, Arizona: Mayo Foundation for Medical Education and Research. 18 November 2017. Προσπελάστηκε, 18.5.2022.
Ronningstam, Elsa (2005). Identifying and understanding the narcissistic personality. New York: Oxford University Press. pp. 22–27. Ronningstam, Elsa (February 2010). “Narcissistic personality disorder: a current review”. Current Psychiatry Reports. 12 (1): 68–75
Για περισσότερα άρθρα επισκεφτείτε: meandtheothers.gr
